SaaS czy On-premise – w jakiej wersji wdrożyć system MES?

Współczesne przedsiębiorstwa produkcyjne stoją przed wyborem ścieżki optymalizacji produkcji. Jedną z możliwości jest wdrożenie rozwiązania klasy MES. Kiedy zostanie wybrane rozwiązanie spełniające potrzeby biznesowe, kwestią otwartą zostaje model zakupu systemu MES: SaaS vs On-premise. Każdy z modeli posiada mocne i słabe strony i skierowany jest do różnych grup odbiorców. Który model licencji MES wybrać? – na to pytanie odpowiadamy w artykule.

Najnowsze trendy w systemach MES

Współczesne rozwiązania wspierające zarządzanie produkcją MES oraz monitorujące park maszyn stale poszerzają swoje możliwości w zakresie integracji z maszynami oraz podążają za trendami związanymi z Przemysłem 4.0, Smart Factory oraz przemysłowym IoT. Systemy stają się coraz bardziej skalowalne, a czas konieczny na wdrożenie jest ciągle skracany. Wpływ na te cechy ma również model licencyjny stosowany przez producentów oprogramowania MES.

Każdy usługodawca posiada swój unikalny sposób licencjonowania systemu. Przykładowo licencjonowane mogą być stanowiska, wizualizacje, maszyny, moduły, użytkownicy, jednoczesne podłączenia do aplikacji, czy też wielkość bazy danych. Wspólnym elementem dla wszystkich firm sprzedających rozwiązania klasy MES jest możliwość zakupu oprogramowania na SaaS lub On-premise. W tym miejscu warto wyjaśnić co oznaczają oba pojęcia w kontekście zakupu systemów informatycznych:

• On-premise – model sprzedaży, w którym nabywca staje się właścicielem zakupionego programu lub aplikacji, instaluje ją na własnych zasobach (fizyczny serwer lub maszyna wirtualna). Opłata za system jest jednorazowa i powoduje przeniesienie własności na kupującego.
  
  
• SaaS (Software as a Service) – model sprzedaży, w którym nabywca nie staje się właścicielem programu lub aplikacji, a jedynie użytkownikiem który w ramach stałej, miesięcznej kwoty ma dostęp do określonych funkcjonalności. Aplikacja utrzymywana jest na wirtualnych zasobach producenta (np. chmura Azure lub AWS), dzięki czemu użytkownicy mają dostęp do programu za pomocą połączenia internetowego przez cały czas trwania abonamentu.
  
  

Początkowo większość sprzedaży systemów MES opierała się na modelu on-premise, natomiast z czasem zaczęły się pojawiać rozwiązania SaaS. Wynika to z zmieniających się preferencji Klientów, a także sytuacji gospodarczej w kraju. Model abonamentowy, działający w konwencji „płacę – używam” znany jest nie tylko w relacjach B2B, ale jest znaczniej bardziej popularny w relacjach B2C, gdzie przykładem tego jest chociażby Netflix, Spotify, czy Office 365. Coraz więcej firm, które rozważają wdrożenie MES zwraca uwagę na model licencjonowania i wybiera rozwiązanie bardziej elastyczne, czyli abonament miesięczny.

System MES – sposoby licencjonowania

Kosztorys wdrożenia systemu MES najczęściej składa się z 4 pozycji:

• Kosztów software
• Kosztów wdrożenia
• Kosztów sprzętu
• Kosztów serwisu

Koszt serwisu najczęściej jest pozycją abonamentową płatną co roku lub co miesiąc. Koszt serwisu obejmuje wsparcie powdrożeniowe, aktualizacje systemu, dostęp do systemu helpdesk, usługę hotline, usługę naprawy błędów i usterek przy założonych czas reakcji. W kosztach wdrożenia zawarte są wszystkie koszty osobowe potrzebne do uruchomienia systemu: w tym konfiguracji, testowania, customizacji, podłączenia do maszyn, montażu całego sprzętu, a także koszty które trzeba ponieść w kontekście integracji z innymi systemami IT, dojazdami i noclegami. Koszty hardware to pozycje sprzętowe, które są niezbędne do uruchomienia działającej aplikacji, przykładowo: panele operatorskie, szafy sterownicze, telewizory do dashbaordów produkcyjnych, routery, switche oraz całe potrzebne okablowanie. Koszty hardware oraz koszty wdrożenia ponoszone są raz w momencie uruchomienia projektu, natomiast koszty software mogą być poniesione raz – w przypadku zakupu na licencji wieczystej lub co miesiąc – w przypadku zakupu w wersji abonamentowej.

System MES – kto korzysta z licencji on-premise?

Naturalnym pytaniem jest: do kogo skierowane jest rozwiązanie MES w licencji on-premise? Odpowiedź nie jest jednoznaczna i zależy od wielu czynników. Jednym z najważniejszych jest polityka przedsiębiorstwa – w przypadku gdy większość usług realizowanych na licencjonowaniu wieczystym, a co za tym idzie cała infrastruktura sieciowa i serwerowa jest przygotowana na uruchomienie kolejnych systemów w takim modelu, zdecydowanie łatwiej jest zarządzać i organizować pracę działu IT.  Wpływ na podjęcie decyzji jaki model licencjonowania wybrać, ma sposób konstruowania budżetu np. działu IT lub produkcji. Jeżeli budżet OPEX (budżet operacyjny) jest stosunkowo niski, to obciążenie go comiesięcznym abonamentem może być bardzo trudne. W takim przypadku projekt MES wpisywany jest w budżet CAPEX (budżet inwestycyjny) i uruchomienie następuje w momencie przydzielania środków na realizację.

Jeżeli dane zbierane przez system MES mają być przetwarzane jedynie lokalnie, bez konieczności udostępniania informacji np. do innych fabryk na świecie to rozwiązanie na licencji wieczystej jest zdecydowanie lepszym wyborem niż SaaS. Stabilność oraz szybkość działania systemu nie zależy od szybkości połączenia pomiędzy chmurą, a zakładem produkcyjnym, a jedynie wewnętrznej sieci – na którą dział IT ma największy wpływ i którą może w pełni administrować.            

Nie bez znaczenie pozostaje kwestia bezpieczeństwa danych. W przypadku licencji wieczystej to firma, kupując wszystkie niezbędne licencji pozostaje administratorem danych i jest odpowiedzialna za bezpieczeństwo. W przypadku licencji SaaS kwestią otwartą jest to co ma się zadziać z zebranymi informacjami w systemie w przypadku rezygnacji z abonamentu i w jaki sposób dane mają zostać np. zmigrowane do innego rozwiązania IT.

Niewątpliwą zaletą zakupienia software w licencji on-premise jest zachowanie 100% kontroli nad oprogramowaniem i uniezależnienie działania aplikacji od czynników zewnętrznych np. połączenie do Internetu lub ilości miejsca dostępnego w chmurze producenta oprogramowania.

Wadą modelu wieczystego jest kwestia aktualizacji systemu do najnowszych wersji – najczęściej wiąże się koniecznością wykupienia serwisu, co w modelu SaaS nie występuje. Należy zwrócić uwagę również na koszty jakie ponosi dział IT zapewniając lokalne zasoby na uruchomienie systemu oraz jaki jest koszt ciągłego administrowania i zarządzania infrastrukturą, aby zapewnić stabilność aplikacji.

Wady i zalety wdrożenia systemu MES w wersji SaaS

W przypadku wyboru modelu SaaS cała aplikacja jest stawiana na wewnętrzny zasobach dostawcy oprogramowania znajdujących się w chmurze. Chmura łączy się z urządzeniami sieciowymi Klientami zlokalizowanymi na zakładzie produkcyjnym np. poprzez tunel VPN. Software as a Service to trend dominujący w szczególności w relacjach B2C, natomiast rośnie popularność tego podejścia również w relacjach B2B przy wdrożeniach różnorodnych systemów informatycznych.

Do niewątpliwych korzyści z modelu SaaS można zaliczyć:

• Brak kosztów związanych z zakupem, utrzymaniem i administracją zasobów IT koniecznych do uruchomienia systemu MES.
• Ciągły dostęp do najbardziej aktualnej wersji rozwiązania, przy jednoczesnym brak kosztów serwisowych.
• Wykorzystanie budżetu OPEX, zamiast CAPEX co pozwala na podjęcie szybszej decyzji o wdrożeniu rozwiązania.
• Łatwość łączenia z innymi aplikacjami SaaS i tworzenia ekosystemów, w których następuje pełna wymiana danych.
• Natychmiastową skalowalność aplikacji.
• Elastyczność i możliwość zmiany rozwiązania w dowolnym momencie.

Należy również zwrócić uwagę zagrożenia jakie niesie ze sobą uruchomienie systemu w modelu abonamentowym:

• Oddanie części kontroli nad rozwiązaniem dostawcy oprogramowania.
• Uzależnienie stabilności i szybkości działania od czynników zewnętrznych np. połączenia internetowego.
• Zawieszenie abonamentu wiąże się z utratą dostępu do danych i wymaga migracji danych.
• Wycofanie się z rynku dostawcy oprogramowania.
  
  

Znając ryzyka idące za takim podejściem, decydent może podjąć świadome kroki w celu minimalizacji ryzyka lub wycenić koszt ryzyka względem otrzymanych korzyści.

SaaS vs. On-premise – co wybrać?

Nie można jednoznacznie wskazać, który z modeli: Software as a Service vs. On Premise jest lepszy lub gorszy. Każdy z modeli posiada wady i zalety, natomiast świadomość dwóch możliwości i znajomość ich charakterystyki pozwala na elastyczne podejście do wdrożenia systemu MES. Warto zwrócić uwagę na kwestie bezpieczeństwa danych, obciążenia i wykorzystania zasobów IT, budżetu na wdrożenie, szybkości wdrożenia oraz stabilności i ciągłości rozwiązania.

Aspekt związany z wyborem modelu licencjonowania warto zostawić na sam koniec, skupiając się w pierwszej kolejności na korzyściach biznesowych oraz organizacyjnych jakie płyną z wdrożenia systemu do monitoringu parku maszynowego oraz zarządzania procesami produkcji.

Zachęcamy do skorzystania z kalkulatora SaaS, który znajduje się na naszej stronie internetowej. Dzięki niemu poznają Państwo rząd wielkości uruchomienia naszego rozwiązania w modelu SaaS, a w przypadku zainteresowania modelem on-premise zachęcamy do bezpośredniego kontaktu z naszymi konsultantami.

Autor grafiki – starline: https://pl.freepik.com/darmowe-wektory/koncepcja-technologii-szkieletowej-wielokatne-cloud-computing_12071198.htm